Đối với Việt Nam, Cuộc Cách mạng Tháng Mười Nga có ý nghĩa quan trọng, khích lệ các tầng lớp Nhân dân đứng lên tiếp tục công cuộc đấu tranh giành độc lập, ảnh hưởng mạnh mẽ tới sự ra đời của phong trào cách mạng giải phóng ở Việt Nam. Hơn thế nữa, không chỉ là nguồn cổ vũ to lớn đối với cách mạng Việt Nam, Cách mạng Tháng Mười Nga đã để lại cho chúng ta nhiều bài học kinh nghiệm quý giá và sự vận dụng vào thực tiễn cách mạng Việt Nam trong bối cảnh mới.
Lãnh tụ V.I.Lênin diễn thuyết ở Quảng trường Đỏ, Mát-xcơ-va năm 1917.
Kỷ nguyên mới trong sự phát triển của xã hội loài người
Trên cơ sở vận dụng sáng tạo và phát triển lý luận của C.Mác và Ph.Ăng-ghen vào điều kiện cụ thể của nước Nga, vào đúng thời khắc lịch sử, Đảng Bôn-sê-vích Nga, đứng đầu là V.I.Lê-nin đã lãnh đạo giai cấp công nhân và nhân dân lao động Nga tiến hành cuộc cách mạng vĩ đại, xóa bỏ hoàn toàn chế độ phong kiến Nga Sa hoàng lỗi thời phản động, đưa quần chúng nhân dân lao động từ địa vị nô lệ lầm than vươn lên trở thành người lao động có đầy đủ quyền tự do, dân chủ và địa vị làm chủ xã hội, lập nên Nhà nước Xô-viết – Nhà nước XHCN đầu tiên trên thế giới. Đây là một trong những cuộc cách mạng có ý nghĩa vĩ đại nhất, bởi nó mở ra kỷ nguyên mới trong sự phát triển của xã hội loài người, mở đầu thời đại mới - thời đại quá độ từ CNTB lên CNXH trên phạm vi toàn thế giới. Cuộc cách mạng ấy ngay lập tức đã được triệu triệu người lao động cần lao trên thế giới đồng tình, hưởng ứng. Thắng lợi của Cách mạng Tháng Mười là “xung lực có sức đột phá”, sức sống lan tỏa mạnh mẽ, cổ vũ, thúc đẩy phong trào cộng sản quốc tế và phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc trên thế giới phát triển sâu rộng; đưa giai cấp vô sản từ giai cấp bị đàn áp, bị bóc lột trở thành giai cấp lãnh đạo cách mạng, giai cấp trung tâm của thời đại. Sau thành công của Cách mạng Tháng Mười, nước Nga Xô-viết chiến thắng chủ nghĩa phát xít, hệ thống XHCN thế giới ra đời với sự xuất hiện nhiều nước XHCN ở châu Âu và châu Á đã khẳng định sức sống, sự hấp dẫn của chế độ XHCN trong hiện thực. Thắng lợi của cách mạng XHCN và phong trào giải phóng dân tộc tiến lên CNXH ở một số nước lạc hậu, chậm phát triển dưới sự lãnh đạo của đảng cộng sản và giai cấp công nhân, đã chứng minh hùng hồn trong thực tiễn sứ mệnh xây dựng CNXH của giai cấp công nhân. Sứ mệnh lịch sử đó chỉ có giai cấp công nhân - giai cấp tiên phong, giữ vị trí trung tâm của thời đại - mới đủ khả năng đảm đương được. Thắng lợi của Cách mạng Tháng Mười Nga không chỉ đem lại cho giai cấp vô sản và những người lao động toàn nước Nga một cuộc đời mới mà còn làm thức tỉnh toàn thể nhân loại, nhất là với các dân tộc thuộc địa, trong cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc, quyết định vận mệnh của mình để khai phá con đường phát triển mới cho các quốc gia, dân tộc theo xu hướng độc lập dân tộc, dân chủ, CNXH. Không chỉ làm lung lay tận gốc rễ chủ nghĩa đế quốc ở trung tâm của nền thống trị, Cách mạng Tháng Mười còn là đòn chí mạng đánh vào chủ nghĩa đế quốc, vào những chiếc vòi bạch tuộc của chủ nghĩa đế quốc đang vươn dài ra các xứ thuộc địa và phụ thuộc; cổ vũ, phát động cuộc đấu tranh vì độc lập tự do của các dân tộc thuộc địa và phụ thuộc ở châu Á, châu Phi, châu Mỹ; đồng thời, chỉ cho họ con đường và khả năng tiến hành thắng lợi cuộc cách mạng ấy.
Cách mạng Tháng Mười Nga đã để lại những bài học mẫu mực về chiến lược, sách lược và phương pháp cách mạng. Những bài học kinh nghiệm về xây dựng Đảng và tăng cường sự lãnh đạo của Đảng; bài học kinh nghiệm về xây dựng, củng cố khối liên minh công - nông, bài học về vận động và tập hợp quần chúng; bài học về nghệ thuật khởi nghĩa vũ trang và chiến tranh cách mạng; bài học về nghệ thuật tạo và chớp thời cơ, chăm lo củng cố chính quyền cách mạng;…
Trải qua hơn một thế kỷ, những thành quả của Cách mạng Tháng Mười Nga và các giá trị xã hội XHCN ưu việt do Liên Xô và các nước XHCN đã tác động sâu sắc, tạo nên những giá trị mới trong tiến trình phát triển của nhân loại. Dù CNXH hiện thực đã từng chịu những tổn thất nặng nề, khi hệ thống XHCH ở Liên Xô và Đông Âu tan rã, nhưng giá trị vĩ đại của Cách mạng Tháng Mười Nga vẫn trường tồn, có tầm ảnh hưởng sâu rộng và sức sống bất diệt. Những thành tựu có quy mô và tầm vóc lịch sử thế giới của CNXH là không thể phủ nhận, nó là giá trị thể hiện bản chất ưu việt của CNXH, mãi mãi còn in dấu trong lương tâm, ký ức nhân loại. Những giá trị của CNXH vẫn đang hiện diện và ngày càng khẳng định rõ hơn trong thế giới đương đại; độc lập dân tộc gắn liền với CNXH vẫn tiếp tục khẳng định giá trị bền vững, sức sống mạnh mẽ, là xu thế phát triển của nhân loại. Dưới tác động và ảnh hưởng của toàn cầu hóa, CNXH hiện thực, CNXH cải cách và đổi mới hiện nay lại có cơ hội để đạt tới một chất lượng mới, thực sự khoa học - cách mạng và nhân văn, là phương án lựa chọn tin cậy của các dân tộc trong hành trình đi tới độc lập, tự do và làm chủ vận mệnh, cuộc sống của mình.
Cách mạng Tháng Mười Nga đã chỉ dẫn con đường đi lên CNXH ở Việt Nam
Trước khi Cách mạng Tháng Mười Nga thành công, ở Việt Nam đã có rất nhiều phong trào yêu nước diễn ra, song đều không thành công; nhiều tư tưởng, phương pháp cách mạng đã được trải nghiệm, nhưng đều thất bại. Nhiều cuộc đi ra nước ngoài để học tập kinh nghiệm các cuộc cách mạng của các nước, nhưng chưa có lời giải. Sự bế tắc của con đường cứu nước, giải phóng dân tộc trên cả phương diện tư tưởng - lý luận và thực tiễn. Năm 1911 Nguyễn Ái Quốc, rời bến Nhà Rồng, lên tàu, đi tìm đường cứu nước. Cuộc hành trình trong sáu năm từ châu Á sang châu Âu, châu Phi, châu Mỹ rồi lại trở về châu Âu năm 1917, Nguyễn Ái Quốc chưa có được lời giải thấu đáo cho nhiều vấn đề mà Người đau đáu bấy lâu. Các cuộc cách mạng ở Pháp, Anh, Mỹ, Người cho rằng, đó là những cuộc cách mạng vĩ đại, nhưng chưa đến nơi.
Cách mạng Tháng Mười Nga thắng lợi. CNXH từ những ước mơ, nguyện vọng ngàn đời của quần chúng lao khổ, bị áp bức bất công; từ lý luận khoa học và cách mạng của giai cấp công nhân trở thành hiện thực sinh động trên một đất nước rộng lớn. Những nhận thức ban đầu này đã thôi thúc Nguyễn Ái Quốc tìm hiểu kỹ thêm về Cách mạng Tháng Mười Nga và tham gia vào cuộc đấu tranh ủng hộ nước Nga Xô-viết. Ý nghĩa của Cách mạng Tháng Mười Nga, như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhấn mạnh, “mở ra con đường giải phóng cho các dân tộc và cho cả loài người, mở ra thời đại mới trong lịch sử, thời đại quá độ từ chủ nghĩa tư sản lên CNXH trên toàn thế giới”. Bằng sự trải nghiệm thực tiễn, Người đã rút ra kết luận: “Trong thế giới bây giờ chỉ có cách mệnh Nga là đã thành công, và thành công đến nơi, nghĩa là dân chúng được hưởng cái hạnh phúc tự do, bình đẳng thật, không phải tự do và bình đẳng giả dối như đế quốc chủ nghĩa Pháp khoe khoang bên An Nam. Cách mệnh Nga đã đuổi được vua, tư bản, địa chủ, rồi lại ra sức cho công, nông các nước và dân tộc bị áp bức các thuộc địa làm cách mệnh để đạp đổ tất cả đế quốc chủ nghĩa và tư bản trong thế giới”. Muốn cách mạng thành công thì phải đi theo con đường Cách mạng Tháng Mười Nga, cuộc cách mạng lấy quần chúng nhân dân làm gốc và giải phóng triệt để quần chúng nhân dân khỏi ách áp bức dân tộc và giai cấp. Cách mạng Tháng Mười Nga, tiếp đó là “Sơ thảo lần thứ nhất những luận cương vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa” của V.I. Lê-nin và sự ra đời của Quốc tế Cộng sản lần thứ III đã tác động sâu sắc đến Hồ Chí Minh, nâng cao về chất tất cả những hiểu biết và tình cảm cách mạng mà Người hằng nung nấu.
Từ việc nghiên cứu Cách mạng Tháng Mười Nga, tin tưởng vào chủ nghĩa Mác – Lênin, Người đã đi theo con đường mà Cách mạng Tháng Mười Nga đã khởi dựng, thể hiện trong việc tham gia sáng lập Đảng Cộng sản Pháp (tháng 12-1920), sự kiện đầu tiên thể hiện bước hình thành cơ bản tư tưởng Hồ Chí Minh. Từ đây, Người tiếp tục nghiên cứu về Cách mạng Tháng Mười Nga, về nước Nga Xô-viết, và bắt đầu tập trung công sức truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin vào trong nước và chuẩn bị mọi mặt cho sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam. Nguyễn Ái Quốc đã nhận thức sâu sắc, chỉ có đi theo Cách mạng Tháng Mười Nga, chỉ có CNXH và chủ nghĩa cộng sản mới giải phóng được các dân tộc bị áp bức và nhân dân lao động toàn thế giới khỏi bị “đọa đầy đau khổ”, khỏi mọi xiềng xích của chủ nghĩa thực dân, phong kiến. Người khẳng định: Cách mạng Tháng Mười như mặt trời chói lọi, xóa tan màn đêm tối, soi đường, dẫn lối cho dân tộc ta đến thắng lợi. Nghiên cứu Luận cương của V.I. Lê-nin về vấn đề dân tộc và thuộc địa đăng trên báo Nhân đạo, Người khẳng định: Đây là cái cần thiết cho chúng ta, đây là con đường giải phóng chúng ta. Kể từ sau sự lựa chọn đó, Cách mạng Tháng Mười đã trở thành tấm gương cổ vũ cho dân tộc Việt Nam vùng dậy giành độc lập dân tộc và các quyền cơ bản của con người. Mùa xuân năm 1930, Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời. Từ đây, cách mạng giải phóng dân tộc ở Việt Nam được đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản, đi theo ánh sáng thời đại của Cách mạng Tháng Mười Nga vĩ đại. Vận dụng lý luận chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh vào điều kiện cụ thể, Đảng đã lãnh đạo toàn dân tộc tiến hành Cách mạng Tháng Tám thành công, khai sinh ra nước Việt Nam dân chủ cộng hòa. Kể từ đây, cái tên Việt Nam đã lần đầu tiên tự hào ghi danh trên bản đồ thế giới. Từ hào khí thắng lợi vĩ đại ấy đã hun đúc ý chí và niềm tin bất diệt, cổ vũ toàn thể dân tộc Việt Nam kiên cường, quyết chí bền gan, thừa thắng xông lên, để rồi liên tiếp giành được những kỳ tích vẻ vang mang tính lịch sử, với chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ “chấn động địa cầu” và thực hiện tâm nguyện của Chủ tịch Hồ Chí Minh “Đánh cho Mỹ cút, đánh cho ngụy nhào”, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước, hoàn thành thắng lợi cách mạng giải phóng dân tộc, cả nước quá độ đi lên CNXH. Không chỉ vậy, tinh thần quật khởi của Cách mạng Tháng Mười còn là khởi nguồn, tiền đề vững chắc để Đảng khởi xướng và lãnh đạo thực hiện công cuộc đổi mới thành công và giành được nhiều thành tựu to lớn có ý nghĩa lịch sử. 94 năm qua, dưới sự lãnh đạo tài tình của Đảng, nhờ có ánh sáng chủ nghĩa Mác-Lênin và lý tưởng Cách mạng Tháng Mười soi chiếu, đất nước ta đã dành được những thành tựu vẻ vang trên nhiều lĩnh vực, được cộng đồng quốc tế ghi nhận; vị thế, uy tín của nước ta trên trường quốc tế ngày càng được nâng cao; kinh tế duy trì tốc độ tăng trưởng tốt; đời sống của nhân ta ngày một cải thiện rõ rệt. Đặc biệt, những thành tựu vượt bậc sau gần 40 năm thực hiện công cuộc đổi mới đất nước, “đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay”. Đó là những minh chứng sinh động, bác bỏ mọi hoài nghi, khẳng định tính đúng đắn và phù hợp của mô hình CNXH hiện thực ở Việt Nam hiện nay. Đồng thời ghi thêm dấu ấn thành công cho sự vận dụng, kế thừa và phát huy sáng tạo bài học Cách mạng Tháng Mười Nga vào điều kiện cụ thể Việt Nam, một lần nữa chứng minh sức sống mãnh liệt và tính ưu việt của mô hình CNXH trên tất cả các lĩnh vực thông qua đổi mới, cải cách và ngày càng phát triển.
Thực tiễn Cách mạng Tháng Mười chứng minh rằng, bất cứ một chế độ nào đi ngược lại lợi ích chân chính của dân tộc, của nhân dân, cản trở tiến bộ xã hội thì tất yếu bị đào thải, thay thế bởi một chế độ xã hội khác. Ngoài ra, để một tổ chức Đảng có thể tập hợp được sức mạnh của quần chúng nhân dân, tất yếu phải vì những mục tiêu cao đẹp, nhân văn. Nếu khi tiến hành Cách mạng Tháng Mười, Đảng Bôn-sê-vích Nga luôn nêu cao khẩu hiệu “Chính quyền về tay các Xô viết”, thì ngày nay, Đảng Cộng sản Việt Nam khi lãnh đạo nhân dân ta tiến hành công cuộc đổi mới và phát triển đất nước, luôn hướng đến mục tiêu: “Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”. Những mục tiêu cao đẹp đó chính là ngọn cờ tập hợp lực lượng mà Đảng ta đã kế thừa từ những bài học quý giá của Đảng Bôn-sê-vích Nga trong việc phát huy sức mạnh của đông đảo quần chúng nhân dân tham gia cách mạng.
Nếu chủ nghĩa Mác - Lênin đã soi đường cho cách mạng Nga thành công từ năm 1917, thì chủ nghĩa Mác - Lênin cùng với tư tưởng Hồ Chí Minh đã dẫn đường cho cách mạng Việt Nam giành được những thắng lợi quan trọng và vĩ đại trong suốt hơn 94 năm qua. Do đó, Đảng ta luôn tự hào mà khẳng định: Tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng với chủ nghĩa Mác - Lênin là nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động của Đảng và cách mạng Việt Nam, là tài sản tinh thần vô cùng to lớn và quý giá của Đảng và dân tộc ta, mãi mãi soi đường cho sự nghiệp cách mạng của Đảng và Nhân dân ta.
Ngày nay, toàn Đảng và toàn dân đang tiếp tục thực hiện công cuộc đổi mới trong thời kỳ Cách mạng công nghệ lần thứ tư phát triển mạnh mẽ, chúng ta đang kiến tạo một xã hội XHCN với mục tiêu: dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh; do nhân dân làm chủ; có nền kinh tế phát triển cao, dựa trên lực lượng sản xuất hiện đại và quan hệ sản xuất tiến bộ phù hợp; có nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc; con người có cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc, có điều kiện phát triển toàn diện; các dân tộc trong cộng đồng Việt Nam bình đẳng, đoàn kết, tôn trọng và giúp đỡ nhau cùng phát triển; có Nhà nước pháp quyền XHCN của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân, có quan hệ với các nước trên thế giới. Đảng ta đang không ngừng tăng cường bản chất giai cấp công nhân, trung thành và vận dụng sáng tạo lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; không ngừng tự đổi mới, tự chỉnh đốn gắn với chuẩn mực đạo đức cách mạng, gắn bó máu thịt với quần chúng nhân dân, thật sự “là đạo đức, là văn minh” để xứng đáng với vai trò lãnh đạo đất nước bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
Thời gian càng lùi xa, thế giới dù có biến động, nhưng tầm vóc, giá trị và ý nghĩa thời đại của Cách mạng Tháng Mười Nga vẫn còn vẹn nguyên, mãi mãi trường tồn, là ánh dương soi chiếu, định hướng, dẫn dắt con đường đi lên CNXH của nhân loại tiến bộ mà không một thế lực nào có thể ngăn cản, phủ nhận.
Vận dụng, phát huy tinh thần và bài học của Cách mạng Tháng Mười Nga vào thực tiễn cách mạng Việt Nam trong bối cảnh mới, chúng ta càng tin tưởng khẳng định rằng: Độc lập dân tộc gắn liền với CNXH, đi lên CNXH chính là khát vọng phồn vinh hạnh phúc của nhân dân ta, là sự lựa chọn duy nhất và đúng đắn của Đảng Cộng sản Việt Nam, của Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại.
Trần Công Huyền