Nhà nghiên cứu lịch sử nghệ thuật Amandine Dabat là hậu duệ đời thứ năm của vua Hàm Nghi - chắt gái của công chúa Như Lý (con gái của vua Hàm Nghi). Bà là Tiến sĩ Lịch sử nghệ thuật (Đại học Sorbonne), thạc sĩ Việt Nam học (Đại học Paris 7-Diderot). Năm 2015, bà bảo vệ thành công luận án tiến sĩ tại Viện Lịch sử Nghệ thuật Quốc gia Pháp (tại Paris) với đề tài về vua Hàm Nghi: “Hàm Nghi - Hoàng đế lưu vong, nghệ sĩ ở Alger”.

Cuốn sách “Hàm Nghi - Hoàng đế lưu vong, nghệ sĩ ở Alger” do TS. Amandine Dabat biên soạn là một công trình nghiên cứu về cuộc đời và sự nghiệp của vua Hàm Nghi, trong vai trò một vị vua yêu nước và là một họa sĩ tài hoa trong thời gian ông lưu vong tại Pháp và Alger. Cuốn sách này khám phá khía cạnh nghệ thuật ít được biết đến của vị hoàng đế, một trong những nghệ sĩ để lại dấu ấn đặc biệt trong nền mỹ thuật hiện đại Việt Nam.

Các đại biểu tham dự tại buổi tọa đàm

Theo Giám đốc Trung tâm BTDTCĐ Huế Hoàng Việt Trung, đây được xem như là một nhân duyên thiên định để kết nối TS. Amandine tìm hiểu về tổ tiên của mình và cô đã dành hơn chục năm để làm luận văn tiến sĩ nghiên cứu về vị vua có số phận bi tráng trong lịch sử Việt Nam thay cho ý định nghiên cứu chuyên sâu về khảo cổ học Hy Lạp trước kia. Cuốn sách về cuộc đời vua Hàm Nghi như một món quà TS. Amandine Dabat dành cho tổ tiên và kết nối với cội nguồn của mình.

Giám đốc Trung tâm BTDTCĐ Huế Hoàng Việt Trung cho biết buổi Tọa đàm ra mắt giới thiệu cuốn sách về vua Hàm Nghi cho độc giả Huế hôm nay nằm trong một hành trình đặc biệt với một sứ mệnh đặc biệt; Trong quá trình sưu tầm tư liệu lịch sử phục vụ công tác nghiên cứu và trùng tu di tích Huế, đặc biệt là tư liệu về vua Hàm Nghi từ tháng 8/2022, chúng tôi có cơ duyên gặp gỡ, hợp tác và làm việc với nhà nghiên cứu trẻ, TS. Amandine Dabat, chất ngoại của vua Hàm Nghi, cô đã rất tâm huyết và hỗ trợ chúng tôi trong việc thu thập các tư liệu ảnh, tranh vẽ và hiến tặng nhiều kỷ vật quan trọng; làm phong phú thêm bộ sưu tập di sản về vua Hàm Nghi tại Bảo tàng CVCĐ Huế. Giúp công chúng có thêm góc nhìn về ông không chỉ là một vị vua yêu nước mà ông còn là một nghệ sĩ tài năng để lại dấu ấn đặc biệt trong nền mỹ thuật hiện đại Việt Nam và là người đầu tiên đặt nền móng cho nền mỹ thuật Châu Âu tại Việt Nam.

Tọa đàm là một trong những nỗ lực bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa, nghệ thuật của di sản cố đô Huế. Đây cũng là dịp để giới thiệu văn hóa Việt Nam đến bạn bè quốc tế, tạo cơ hội giao lưu, học hỏi cho thế hệ trẻ hiểu rõ hơn về lịch sử và những giá trị nghệ thuật của Việt Nam để từ đó lan tỏa thêm những tình yêu về lịch sử và văn hóa dân tộc.

Tiến sĩ Amandine Dabat chia sẻ tại buổi tọa đàm

Nhà nghiên cứu Nguyễn Đắc Xuân chia sẻ tại tọa đàm, với suy nghĩ của một người nghiên cứu tôi không thể tưởng tượng được cuộc đời vua Hàm Nghi ở chốn lưu đày đã có 2 khối tư liệu đồ sộ mà Amandine đã sưu tập được. Điều kinh khủng đồ sộ đến như thế nhưng chưa hết, sau Amandine, BS Gérard Chapuis đã điền dã sưu tầm thêm nhiều tư liệu mới viết nên cuốn sách “Vua Hàm Nghi - Hồi ức con đường El-Biar” và tôi biết Gérard Chapuis chưa dừng lại ở cuốn sách đầu tiên ấy. Đặc biệt như hậu duệ nhánh 1 của vua Hàm Nghi đang có mặt trong cuộc hội thảo này cũng đang nắm giữ nhiều thông tin về vua Hàm Nghi mà giới sử học chưa hề biết. Cho nên sau Amandine, Gérard Chapuis tôi tin nhiều tác phẩm mới nữa về vua Hàm Nghi sẽ tiếp tục ra đời.

Tọa đàm lần này sẽ là cơ hội quý báu để công chúng được tiếp cận sâu hơn với cuộc đời và tài năng nghệ thuật của vua Hàm Nghi. Hy vọng, thông qua các chia sẻ từ TS. Amandine Dabat, người đã dành nhiều năm nghiên cứu về cuộc đời và di sản nghệ thuật của vua Hàm Nghi, công chúng sẽ được khám phá về quá trình sáng tác và những giá trị nghệ thuật mà ông để lại.

Nhà nghiên cứu Nguyễn Đắc Xuân chia sẻ tại tọa đàm

Trong khuôn khổ tọa đàm, các hậu duệ của vua Hàm Nghi đã trao tặng cho Bảo tàng Cổ vật Cung đình Huế (Bảo tàng CVCĐ Huế) thuộc Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế nhiều kỷ vật quý giá của vua Hàm Nghi gồm: Khay gỗ khảm xà cừ; Bộ sách “Ngự chế canh chức đồ” (2 quyển); “Đan đồ huyện chí” (26 quyển); “Tăng đính thi kinh thể chí diễn nghĩa” (5 quyển); Đôi đũa cung đình bằng ngà hải mã, được Thái hậu Từ Dũ giao cho bà Phan Thị Hòa sử dụng trong bữa ăn của vua Hàm Nghi (giai đoạn Cần Vương 1885 -1889); Đôi tiềm bằng sứ, vật dụng của gia đình vua Hàm Nghi.

Những kỷ vật hiến tặng là minh chứng sống động cho một giai đoạn đầy thăng trầm trong lịch sử Việt Nam. Việc hồi hương cổ vật nhận được sự quan tâm của lãnh đạo tỉnh Thừa Thiên Huế và của Trung tâm BTDTCĐ Huế, trong thời gian qua, đã có nhiều tổ chức, cá nhân trao tặng hiện vật cho Bảo tàng CVCĐ Huế, trong đó có 19 cổ vật hồi hương từ các quốc gia như Pháp, Đức, Tây Ban Nha thông qua các hình thức như tỉnh tham gia đấu giá, doanh nghiệp tổ chức đấu giá thành công và tặng cho Bảo tàng, Kiều bào Việt Nam ở nước ngoài trao tặng như việc làm vô cùng ý nghĩa ngày hôm nay, đặc biệt là cơ duyên hội tụ của các hậu duệ vua Hàm Nghi, thể hiện lòng tri ân của hậu duệ nhà vua đối với cội nguồn, đồng thời góp phần làm sâu sắc hơn mối quan hệ hợp tác giao lưu văn hóa giữa Việt Nam và quốc tế.

Các hậu duệ của vua Hàm Nghi trao tặng cho Bảo tàng Cổ vật Cung đình Huế nhiều kỷ vật quý giá của vua Hàm Nghi

Việc tổ chức tọa đàm là một trong những nỗ lực bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa, nghệ thuật của di sản cố đô Huế. Đây cũng là dịp để quảng bá văn hóa Việt Nam đến bạn bè quốc tế, đồng thời khẳng định vị thế của Huế như một trung tâm văn hóa đặc sắc của khu vực và thế giới. KTS. Hoàng Việt Trung, Giám đốc Trung tâm BTDTCĐ Huế, nhấn mạnh: “Sự kiện này không chỉ giúp bảo tồn di sản văn hóa của dân tộc mà còn tạo cơ hội giao lưu, học hỏi cho thế hệ trẻ, giúp họ hiểu rõ hơn về lịch sử và những giá trị nghệ thuật của Việt Nam”.

Một số hình ảnh tại buổi tọa đàm: